Rośliny

Bez czarny /Sambucus nigra/

Dodano: 2010.03.12 21:20

Wyświetleń: 630

Wysoki krzew z rodziny bzowatych. Inne zwyczajowe nazwy: bez lekarski, bez apteczny, bez biały, bez pospolity. Występuje w stanie dzikim w Europie, północnej Afryce, na Kaukazie i w Azji Mniejszej. W Polsce spotykany na całym obszarze kraju do wysokości 1100 m n.p.m. Młoda kora na gałęziach jest zielonawoszarawa. Z wiekiem staje się szara i spękana. Cechą charakterystyczną jest to, że gałązki w środku są wypełnione białym, lekkim rdzeniem. Liście z wierzchu ciemnozielone, od spodu jasne, ostro piłkowane. Po roztarciu nieprzyjemnie pachnące. Kwiaty białe lub kremowe o średnicy około 5 mm, o mdłym zapachu, zebrane w baldachach, pięciopłatkowe i z pięcioma pręcikami oraz jednym słupkiem. Kwitnie od maja do czerwca. Owoce czarne, mięsiste pestkowce, kuliste, niewielkie, lśniące i soczyste o średnicy 6 do 15 mm. Owoce dojrzewają w lipcu i sierpniu. Porasta nieużytki i zręby leśne. Preferuje miejsce nasłonecznione i wilgotne, ruiny zabudowań. Surowcem zielarskim są kwiaty i dojrzałe owoce , rzadko liście i kora. Wszystkie części rośliny zawierają toksyczny składnik zwany sambunigryną. Składnik ten po spożyciu jest rozkładany do cyjanowodoru, co powoduje poczucie słabości, niekiedy wymioty. Jednak podczas przetwarzania (suszenie, gotowanie itp.) sambunigryna ulega rozkładowi, co pozwala na stosowanie. Kwiaty dzikiego bzu zawierają olejki eteryczne, śluzy, związki wapnia, potasu, sodu, glinu i żelaza, glikozydy cyjanogenne, saponiny, flawonoidy garbniki. Owoce zawierają witaminy: A, B1, B2, C i J, antocyjany, olejki eteryczne, garbniki, glikozydy cyjanogenne (sambunigryna), pektyny, kwasy organiczne : octowy, jabłkowy, walerianowy, winowy i benzoesowy. Kwiaty działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wzmacniająco na naczynia krwionośne (zmniejsza kruchość naczyń włosowatych). Zewnętrznie ma zastosowanie do przemywań w stanach zapalnych oczu i gardła. Owoce działają łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie, napotnie, przeciwbólowo, odtruwająco. W medycynie ludowej stosowany jako środek przeciw przeziębieniom, np. w postaci soku z owoców lub nalewki.